محمد نصیری
بنیانگذار انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران ، هکر کلاه خاکستری ، کارشناس امنیت اطلاعات و ارتباطات

چگونه اطلاعات حذف شده را بازیابی کنیم؟ ریکاوری فایل حذف شده

چگونه فایل های حذف شده را برگردانیم؟ حتما برای شما هم پیش آمده است که یک یا چند فایل را از سیستم حذف کرده اید و بعدا متوجه شده اید که به آنها نیاز داشته اید و می خواهید این فایل ها را بازیابی کنید. ابزارهای زیادی برای انجام عملیات Data Recovery یا بازیابی داده ها در اینترنت وجود دارد اما ما می خواهید در این مقاله از انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران انواع و اقسام راهکارهایی که می توانید برای بازیابی اطلاعات استفاده کنید را به شما معرفی کنیم. در این آموزش تقریبا هر چیزی که نیاز است شما به عنوان یک کاربر عادی در خصوص بازیابی اطلاعات بدانید را به شما آموزش خواهیم داد پس تا آخر آموزش با ما باشید.

دوره های شبکه، برنامه نویسی، مجازی سازی، امنیت، نفوذ و ... با برترین های ایران

آیا واقعا فایل های شما حذف شده اند؟

صرف اینکه شما فایل را Delete یا حذف کنید از سیستم حذف کامل نمی شود در بسیاری اوقات افراد بعد از Delte کردن فایل ها آنها را از Recycle Bin خود حذف نمی کنند. قبل از اینکه به سراغ مراحل دیگر Recovery اطلاعات بروید محتویات سطل زباله یا همان Recycle Bin ویندوز را بررسی کنید که آیا فایل های شما در آن وجود دارد یا خیر ، در بیشتر موارد فایل های شما همچنان در Recycle Bin هستند و شما براحتی می توانید آنها را Restore کنید.

دقت کنید که این مورد برای افرادی مثل من که عادت داریم با کلید های ترکیبی Shift+Delete فایل ها را حذف کنیم کاربردی ندارد زیرا با استفاده از این کلید ترکیبی فایل ها از Recycle Bin هم حذف می شوند. البته اگر از نرم افزار مورد علاقه بنده که به همه پیشنهاد می کنم روی سیستم خود داشته باشند به نام Ccleaner استفاده می کنید کلا قید Recycle Bin را هم بزنید و به سراغ مرحله بعدی Recovery کردن اطلاعات بروید.

تصویر اول استفاده از Recycle Bin برای بازیابی اطلاعات

بعضا پیش می آید که شما فایل های خود را در فضاهای ذخیره سازی آنلاینی مثل Google Drive یا Dropbox یا SkyDrive قرار می دهید و از اینجا حذف می کنید. دقت کنید که این فضاهای ذخیره سازی Cloud نیز قسمتی به نام Trash یا همان Recycle Bin خودمان را دارند که بعد از حذف کردن فایل ابتدا فایل شما در این قسمت قرار می گیرد ، قبل از هر کاری ابتدا به Account خود Login کنید و سپس قسمت Deleted یا Trash را بررسی کنید.

تصویر دوم فایل های حذف شده از Cloud

همچنان امیدوارم هستیم که فایل ما حذف نشده است بنابراین از جستجو یا Search ویندوز همانند تصویر پایین استفاده می کنیم و تمامی سیستم را جستجو می کنیم تا بتوانیم فایل مورد نظر را پیدا کنیم.در بسیاری از مواقع پیش می آید که فایل شما به جای اینکه حذف شده باشد به محل دیگری از ویندوز Move شده است.

تصویر سوم جستجو در ویندوز

بررسی کردن فایل های Backup و استفاده از قابلیت Previous Versions

شما همیشه باید به این فکر باشید که از اطلاعات حساس خود Backup یا نسخه پشتیبان تهیه کنید تا در مواقع مورد نیاز بتوانید از داخل از نسخه پشتیبان فایل های مورد نظر خود را بازیابی کنید.اگر نسخه پشتیبان از اطلاعات دارید می توانید داخل آن را بررسی کنید و فایل خود را بازیابی کنید. سیستم عامل ویندوز ابزارهای Backup گیری در داخل خود دارد که می تواند به شما در این خصوص کمک کند.

قابلیتی در ویندوز Seven به نام Pervious Versions وجود دارد که بدون اینکه شما نیازی به انجام کاری داشته باشید بصورت خودکار از فایل های شما Backup می گیرد. برای اینکه Pervious Versions را بررسی کنید کافیست به Folder ای که فایل را از آن پاک کرده اید بروید و بر روی آن راست کلیک کنید و وارد تب Previous Versions شوید. شما می توانید در این قسمت Backup های خودکاری که توسط ویندوز گرفته شده است را مشاهده کنید و با انتخاب گزینه Browse محتویات آن را مشاهده و بازگردانی کنید ، احتمال زیاد فایل شما در این قسمت پیدا می شود.

تصویر چهارم قابلیت Previous Versions در ویندوز هفت

در ویندوز هشت قابلیتی به نام File History جایگزین Previous Version ای شد که در ویندوز Seven وجود داشت ، یکی از مزایای استفاده از File History در این است که نیازی به فعال کردن ندارد و در ویندوز هشت بصورت پیشفرض فعال است و شما حداقل شانس استفاده از آن را دارید. اگر می خواهید مطمئن شوید که قابلیت File History در ویندوز هشت فعال شده است می توانید از Ribbon بالای تصویر در Explorer ویندوز استفاده کنید. به تصویر زیر دقت کنید ، قابلیت File History از این روش قابل دسترس می باشد.

تصویر پنجم استفاده از File History در ویندوز هشت

تفاوت ذخیره سازی دیسک HDD و در چیست؟

اگر تا این مرحله از ماجرا را جلو آمده اید و نتوانسته اید فایل خود را بازیابی کنید تنها راهکار باقی مانده استفاده از نرم افزارهای Recovery است که برای بازیابی یا Recovery اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرند. اما به هر حال خبر بدی هم برای شما دارم ، در برخی از کامپیوترها بازیابی اطلاعات حذف شده تقریبا امکانپذیر نیست. ما بصورت کلی از در کامپیوترها یا از هارد دیسک های مغناطیسی یا Magnetic Disk ها استفاده می کنیم و یا از هارد دیسک های Solid State Disk یا SSD که ساختار کاری کاملا متفاوتی از همدیگر دارند.

زمانیکه شما یک فایل را از روی یک دیسک مغناطیسی حذف می کنید این فایل به یکباره از روی دیسک شما حذف نمی شود در کنار این مسئله تنها Pointer ای که روی هارد دیسک به فایل شما اشاره می کند حذف می شوند. با اینکار داده ها مجددا می توانند بر روی محل قبلی داده نوشته شوند. اگر شما هنوز روی محل فایلی که حذف کرده اید داده ای کپی نکرده اید به احتمال زیاد فایل شما قابل بازیابی خواهد بود.

زمانیکه شما یک فایل را از روی هارد دیسک های SSD حذف می کنید این فایل با استفاده از دستور TRIM به کلی و در همان لحظه از روی هارد دیسک شما حذف می شود تا فضا برای نگارش داده های جدید بر روی هارد دیسک باز شود. این بدین معناست که زمانیکه شما اطلاعاتی را از روی هارد دیسک های SSD حذف می کنید این اطلاعات به کلی از بین رفته است و قابل بازیابی نیست ، زمانیکه فایلی را از روی هارد دیسک SSD حذف می کنید واقعا با آن فایل خداحافظی کرده اید. سیستم عامل هایی مثل ویندوز ویستا و قبل از آن از TRIM پشتیبانی نمی کردند اما در ویندوز 7 و 8 از TRIM بصورت کامل پشتیبانی می شود.

تصویر ششم تفاوت هارد دیسک های SSD و Magnatic

ایمن ترین راه برای بازیابی فایل های حذف شده چیست؟

اگر شما از دیسک های مغناطیسی استفاده می کنید اولین کاری که بعد از حذف اشتباه یک فایل باید انجام دهید این است که سیستم را Shutdown کنید ، با توجه به اینکه نباید بر روی داده های شما اطلاعاتی نوشته شود شما خواسته یا ناخواسته نرم افزارهایی روی سیستم دارید که ممکن است اطلاعاتی روی سیستم شما بنویسند بنابراین حتما سیستم را Shutdown کنید.

بعد از اینکه کامپیوتر را روشن کردید می توانید از نرم افزارهای Recovery اطلاعات استفاده کنید ، ترجیحا از نرم افزارهای ریکاوری اطلاعاتی استفاده کنید از CD های Live برای Boot کردن سیستم استفاده می کنند با این روش شما کمترین اطلاعات را از دست می دهید. نکته کلیدی این است که نباید اطلاعات بر روی هارد دیسک شما نوشته شود.

با استفاده از نرم افزارهای Recovery کل اطلاعات هارد دیسک را اسکن کنید و امیدوار باشید که فایل حذف شده شما در این اسکن پیدا شود. اگر از زمان حذف شدن فایل ها زمان زیادی نگذشته است احتمال بازگردانی فایل بسیار زیاد است اما اگر چند هفته از حذف آن گذشته است احتمالا باید بیخیال اطلاعات خود شوید. شما می توانید با استفاده از نرم افزارهایی مثل ntfsundelete و photorec برای انجام اینکار استفاده کنید که بر روی یک لینوکس Live نصب و استفاده می شوند.

تصویر هفتم بازیابی اطلاعات حذف شده از سیستم

سریعترین روش بازگردانی فایل های حذف شده چیست؟

اگر فایل حذف شده شما چندان اهمیت حیاتی برای شما ندارد و شما هم نمی خواهید دردسرهای CD های Bootable بالا را داشته باشید می توانید از یک راهکار ساده تر اما با ریسک بالاتر استفاده کنید. شما می توانید از نرم افزارهای ریکاوری رایگانی مثل Recuva استفاده کنید ، تولید کننده این نرم افزار شرکت معروفی است که نرم افزار دوست داشتنی Ccleaner را ارائه داده است. با استفاده از این نرم افزار و نصب آن بر روی ویندوز براحتی می توانید تمامی فایل های حذف شده روی سیستم را اسکن کنید و فایل مورد نظر خودتان را پیدا کنید.

اینکار ریسک بیشتری دارد زیرا امکان دارد در این حین اطلاعات بر روی قسمتی از هارد دیسک نوشته شود که باعث از دست رفتن اطلاعات شما شود. نصب کردن چنین نرم افزاری بر روی سیستم احتمال خراب شدن فایل های حذف شده را نیز در پی دارد. بنابراین استفاده از چنین نرم افزارهایی یک مقدار ریسک دارد اما به هر حال ساده ترین راه نیز همین نرم افزارها هستند زیرا به سادگی روی ویندوز شما نصب می شوند و کار کردن با آنها هم پیچیدگی خاصی ندارد.

تصویر هشتم استفاده از Recuva برای بازیابی فایل های حذف شده

بازیابی حرفه ای اطلاعات حذف شده را کجا انجام دهیم؟

اگر داده ها یا فایل هایی که حذف شده اند فایل های سازمانی حساس هستند و شما نه از آنها Backup گرفته اید و نه راهکارهای معمول Recovery جواب داده استشما باید به دنبال سرویس های حرفه ای بازیابی اطلاعات باشید که اصلا کار افراد عادی نیست ، تنها کاری که شما می توانید در چنین مواقعی انجام دهید این است که سیستم را خاموش کنید تا اطلاعات زیادی روی داده های شما نوشته نشود ، هر چقدر سیستم شما بیشتر روشن باشد احتمال بازیابی اطلاعات شما کمتر می شود.

در چنین سرویس هایی که معمولا توسط شرکت های تخصصی انجام می شود بعضا هزینه های زیادی هم می شود ، این بازیابی های حرفه ای معمولا حتی به باز کردن هارد دیسک با دستگاه های خاص و Recover کردن اطلاعات شما منجر می شود. امیدوارم هیچوقت درگیر چنین مواردی نشوید. اگر در چنین شرکت هایی داده های شما بازیابی نشوند بایستی بیخیال داده های خود شوید و ترجیحا خاک رس به همراه آب را با هم مخلوط کنید و بر سرتان بگذارید.

تصویر نهم بازیابی حرفه اطلاعات

راهکارهای محافظت از داده های اطلاعاتی چیست؟

بهترین راهکار برای اینکه اطلاعات شما از دست نرود این است که بصورت متناوب از اطلاعات خود نسخه پشتیبان یا Backup تهیه کنید. حتی اگر اینکار را نمی کنید در ویندوز هفت از قابلیت Previous Version و در ویندوز هشت از قابلیت File History استفاده کنید. همچنین خود ویندوز برای Backup گیری از ویندوز راهکاری به نام Windows Backup را ارائه داده است که شما می توانید از آن استفاده کنید.حداقل مدارک و مستندات مهم موجود در کامپیوتر را Backup بگیرید.

توجه کنید که بازیابی اطلاعات در بالاترین سطح ممکن و با بهترین تجهیزات نیز کار بسیار سختی است و هیچ تضمینی وجود ندارد که اطلاعات شما به درستی بازیابی شوند مخصوصا زمانیکه ممکن است هارد دیسک شما بصورت فیزیکی دچار مشکل شود ، ترجیجا همیشه از اطلاعات مهم خود Backup بگیرید. امیدوارم مورد توجه شما قرار گرفته باشد بی صبرانه منتظر تجربیات و نظرات شما دوستان در این زمینه هستیم


محمد نصیری
محمد نصیری

بنیانگذار انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران ، هکر کلاه خاکستری ، کارشناس امنیت اطلاعات و ارتباطات

محمد نصیری هستم ، هکر قانونمند و کارشناس امنیت سایبری ، سابقه همکاری با بیش از 50 سازمان دولتی ، خصوصی ، نظامی و انتظامی در قالب مشاور ، مدرس و مدیر پروژه ، مدرس دوره های تخصص شبکه ، امنیت ، هک و نفوذ ، در حال حاضر در ایران دیگه رسما فعالیتی غیر از مشاوره انجام نمیدم و مقیم کشور ترکیه هستم ، عاشق آموزش و تدریس هستم و به همین دلیل دوره های آموزشی که ضبط می کنم در دنیا بی نظیر هستند.

نظرات